Wat is het probleem?

Als afval ergens belandt waar het niet thuishoort, noemen we dat zwerfafval. Het ligt dan op straat en in bermen, op openbare plaatsen, in groenperkjes en in de natuur. In Nederland belandt elk jaar naar schatting 1,5 procent van het huishoudelijke restafval (50 miljoen kilo) op straat in plaats van direct in een afvalcontainer. 

Afbeelding: Nederland Schoon 

De omgeving is van invloed op hoe mensen zich gedragen: vuil trekt vuil aan. Op plekken met veel zwerfvuil gooien mensen dus makkelijker rommel op straat of in de natuur. Andersom geldt dat mensen zich in een schone omgeving ook schoner gedragen. Verder blijkt uit onderzoek dat mensen zich in een vervuilde omgeving minder veilig voelen.

Gevolgen voor mens, dier en milieu

Het duurt vaak lang voordat zwerfafval is afgebroken, zelfs natuurlijk afval zoals een bananenschil blijft lang bestaan. Sommige stoffen, zoals glas en plastic, breken zelfs helemaal niet af (plastic verbrokkelt wel in heel kleine stukjes, maar vergaat niet). Daarnaast is veel zwerfafval lastig om op te ruimen en blijft daardoor lang in het milieu aanwezig. 

Afbeelding: Nederland Schoon

Zwerfafval op land en in water heeft negatieve effecten op de natuur, dier en mens. Het kan de bodem of het water verontreinigen, trekt ongedierte aan en dieren eten het op of raken er in verstrikt. Het probleem beperkt zich niet alleen tot onze eigen omgeving: afval kan via onze stranden, rivieren of de wind in zee belanden en ook daar voor vervuiling zorgen. 

Plastic soep

Een speciale vorm van zwerfafval is het drijvende plastic in oceanen. Dat heet ook wel de plastic soep. Grote zeedieren (zeevogels, vissen en andere zeedieren) kunnen afval aanzien voor voedsel. Hun maag raakt verstopt met het onverteerbare spul, waardoor ze uiteindelijk verhongeren. Dieren raken ook verstrikt in grote stukken plastic en ander afval, waardoor ze zich ernstig verwonden of zelfs doodgaan. Kleine plasticdeeltjes worden opgenomen in het lichaam van bijvoorbeeld mosselen en vis en komen op die manier in de voedselketen terecht.

De plastic soep wordt door verschillende soorten afval veroorzaakt, er is niet één duidelijke bron. Een deel is afval van land dat met de wind of rivieren in zee terecht komt. Een deel bestaat uit piepkleine plastic deeltjes die door de rioolwaterzuivering heen kunnen en via rivieren in zee spoelen. En voor een deel is het afval van de scheepvaart en visserij. 

Brontekst: Milieu Centraal